Varnish, lacquer ve diğerleri

Engin Topuzkanamış yazdığı yorumda demiş ki:

” … mineral sprits, paste wax. (Mineral sprits selülozik tiner midir acaba?) Bir de varnish ve lacquer arasındaki fark nedir? Yabancı videolarda sıkça fırça ile sürülen (wipe on varnish) görüyorum. Bizde bunun muadili bir şey var mıdır?..”

Bende yoruma cevap yazmak yerine ayrı bir yazı olarak cevap vereyim dedim.

Mineral Sprit

Bildiğiniz terebentin. İngilizce ” Turbentine ” lafını da görürsünüz. Veya bir diğer adı : nafta

Ucuz bir petrol ürünüdür ve inceltici olarak kullanılır. Özellikle yağ bazlı malzemelerde. Yağlı boya gibi. “Kaynamış terebentin” biraz daha konsantre halidir. Selülozik tiner değildir.

Paste Wax

Balmumu cila. Bu yıla kadar BauHaus boya reyonunda Clou standında bulunurdu. Ayakkabı cilası kıvamında, parafinli, vaselinli bir karışım. Bezle sürüyrsunuz aynı ayakkabı cilası gibi. Kendine özgü bir parlaklığı var. İnternette kendi kendinize nasıl yaparsınız formülleri doludur.

Varnish ve Lacquer

Burada son derecede haklısınız. İkiside çok karıştırılıyor. Çok basit bir ayırım var:

Eğer fırca, bez ile sürüyorsanız varnish, tabanca ile atıyorsanız lacquer

Lacquer

Yani bütün fabrika, atelye çıkışlı ahşap ürünlerinin cilası genel anlamda lacquer sayılır.

Türkçe’de lake şeklinde yerleşmiş olan laf için renklendirilmiş lacquer diyebiliriz. Renklendirildiği ve hakkı verildiği zaman başka ve çok prestijli bir isim alır: Laque de Chine = Çin lakesi. Yani piyanolarda, çakmaklarda, kalemlerde gördüğünüz çok parlak siyah veya kırmızı lake. Çok kıymetlidir çünkü çok meşakkatlidir yapması, parlatması.

Genel anlamda lake içindeki solventlerin buharlaşması ile kuruyan, çok çok mat  ile çok parlak arasında bir parlaklık yelpazesi içerisinde sert ve dayanıklı bir bitim haline gelen, ayrıca sonradanda parlatılabilen renkli veya şeffaf bir kaplamadır diyebiliriz. Söz konusu çabuk kuruyan solvent, nafta, xylen, toluen, ve ketone gibi maddelerden oluşurki biraz daha devam edersem bu site kimyacı sitesine dönüşür. Onun için ben daha enteresan ve pratik yönlerinden bahsedeyim.

” Lacquer ” ismi, lac böceğinden gelir. İlmi ismi ” Laccifer Lacca ” . Bildiğim kadarı ile kendisi en çok Hindistan da yaşamayı sever. Bu böceğin yumurtaları , kabukları  ispirto içinde eritilip bezle uygulanınca adı olur ” gomalak cila“. Rahmetli Cemal amcam ve rahmetli oğlu Faruk Abim çok iyi gomalakçılar idi.

İspirto değilde yukarıda saydığım petrol ürünleri ile eritip sanayi ürünü haline getirdiğinizde adı olur Lacquer. Renkli veya şeffaf. Bizde renkli her cilaya deniyor lake.

Bilin bakalım şeffaf olanına ne diyor bizim millet: Sellülozik vernik . Amerika’da derler  ” nitrocellulose “

Varnish

Türkçe karşılığı güzel tutuyor bu sefer: Vernik

Su bazlı, akrilik, polyurethan, epoxy ….. çok çeşitleri var. İçeriklerine göre kuruma ve kürlenme süreleri farklı, su ve akrilik bazlılar dışındakilerin sıvı hali çok yanıcı … Genel olarak ” sentetik vernikler ” diyebilirsiniz belki. Bunları fırça ile sürmezsiniz fena halde izi kalır. Bezle çekemezsiniz yapışır kalır. Suya ve çevresel şartlara lakelere göre daha dayanıklıdırlar. Ve daha çabuk kuruyup kürleşirler. Bizde lake denilen cila, zemini örtecek derecede renklendirilmiş sentetik vernikler ile yapılan ciladır.

Geldik son soruya:

Wipe on varnish

Bezle çekilen vernik. Herhangi bir verniği alıp bir inceltici ile bezle çekebileceğiniz kıvama kadar deriştirirseniz adı bu olur. Amerikanya'da hazır karışımlar olarak da satılır.

Fransız verniği dediğimiz, sentetik bir verniğin bir yağ ile inceltilip kat kat uygulanmasıdır. Ben şahsen %50 bot vernik ve %50 keten yağı karıştırıp bez ile 7 – 9 kat uyguladığım parçalardan çok memnunum. Yavaş kurur, zordur ama pek bir başkadır havası !! Tavsiye ederim.